સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા (સઈબીઆઇ) દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલ નાણાકીય સાક્ષરતા પહેલ
મૂળભૂત નાણાકીય શિક્ષણ:
સઈબીઆઇ એ મૂળભૂત નાણાકીય શિક્ષણ માટે નીચેની પહેલો હાથ ધરી છે:
- લોકોને નાણાકીય શિક્ષણ આપવા માટે રિસોર્સ પર્સન્સ પ્રોગ્રામ દ્વારા નાણાકીય શિક્ષણ. સઈબીઆઇ દ્વારા RPs (જિલ્લાઓમાં) તરીકે પ્રશિક્ષિત અને સૂચિબદ્ધ કરાયેલ પાત્ર વ્યક્તિઓ કે જેઓ સ્થાનિક ભાષામાં મફત વર્કશોપ યોજી શકે છે અને તેમને માનદ વેતન ચૂકવવામાં આવે છે. ફાઇનાન્સ, બેંકિંગ, વીમો, પેન્શન અને રોકાણની મૂળભૂત વિભાવનાઓ પાંચ લક્ષ્ય જૂથો (જેમ કે હોમ મેકર્સ, સ્વ-સહાય જૂથો, એક્ઝિક્યુટિવ્સ, મધ્યમ આવક જૂથો, નિવૃત્ત કર્મચારીઓ) માં આવરી લેવામાં આવે છે. વર્કશોપ દરમિયાન, મફત નાણાકીય શિક્ષણ પુસ્તિકાઓનું વિતરણ કરવામાં આવે છે.
- વિદ્યાર્થીઓ દ્વારા સઈબીઆઇ ની મુલાકાત
- નાણાકીય આયોજન, બચત, રોકાણ, વીમો, પેન્શન, ઉધાર, કર બચત, પોન્ઝી યોજનાઓ સામે સાવચેતી, ફરિયાદ નિવારણ વગેરે જેવા ખ્યાલોની મૂળભૂત બાબતોને આવરી લેતી નાણાકીય શિક્ષણ પુસ્તિકા
ક્ષેત્ર વિશિષ્ટ નાણાકીય શિક્ષણ:
સઈબીઆઇ પાસે સેક્ટર કેન્દ્રિત નાણાકીય શિક્ષણ માટે નીચેની પહેલ છે:
- સઈબીઆઇ દ્વારા માન્ય રોકાણકારોના સંગઠનો દ્વારા રોકાણકાર જાગૃતિ કાર્યક્રમો
- એક્સચેન્જો/ડિપોઝિટરીઝના સહયોગથી પ્રાદેશિક સેમિનાર
- સઈબીઆઇ દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત કોમોડિટી ડેરિવેટિવ્ઝ ટ્રેનર્સ દ્વારા કોમોડિટી જાગૃતિ કાર્યક્રમો
ઉપરોક્ત ઉપરાંત, સઈબીઆઇ એ નીચેની પહેલ પણ હાથ ધરી છે:
ઈન્ટરનેશનલ ઓર્ગેનાઈઝેશન ઓફ સિક્યોરિટીઝ કમિશન (આઇઓએસસીઓ )ના સહયોગથી વિશ્વ રોકાણકાર સપ્તાહમાં સહભાગિતા:
રોકાણકારોની સુરક્ષા અને શિક્ષણ જાગૃતિની પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરવાની દિશામાં વિવિધ નાણાકીય બજારના નિયમનકારો દ્વારા લેવામાં આવેલી પહેલોને પ્રકાશિત કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે, આઇઓએસસીઓ દર વર્ષે વિશ્વ રોકાણકાર સપ્તાહ (WIW) તરીકે ઓળખાતા એક સપ્તાહભર વૈશ્વિક ઝુંબેશનું આયોજન કરે છે. સઈબીઆઇ એ સમગ્ર દેશમાં આ સપ્તાહ દરમિયાન વિવિધ નાણાકીય સાક્ષરતા અને રોકાણકાર જાગૃતિ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરીને આઇઓએસસીઓ WIW માં ભાગ લીધો હતો.
સમર્પિત રોકાણકાર વેબસાઇટ:
રોકાણકારોના લાભ માટેએક સમર્પિત વેબસાઇટ http://investor.sebi.gov.in વેબસાઇટ સંબંધિત શૈક્ષણિક/જાગૃતિ સામગ્રી અને અન્ય ઉપયોગી સામગ્રી પૂરી પાડે છે વધુમાં, રોકાણકારોની માહિતી માટે વિવિધ રોકાણકારો અને નાણાકીય શિક્ષણ કાર્યક્રમોના સમયપત્રક પણ વેબસાઇટ પર પ્રદર્શિત કરવામાં આવે છે.
માસ મીડિયા ઝુંબેશ:
લોકો સુધી પહોંચવા માટે, સઈબીઆઇ એ લોકપ્રિય માધ્યમો દ્વારા રોકાણકારોને સંબંધિત સંદેશા આપતું સમૂહ મીડિયા અભિયાન શરૂ કર્યું છે. વર્ષ 2012 થી, સઈબીઆઇ એ નીચે દર્શાવેલ વિષયો પર મલ્ટી માસ મીડિયા (ટીવી/રેડિયો/પ્રિન્ટ/બલ્ક એસએમએસ )માં વિવિધ જાગૃતિ અભિયાનો હાથ ધર્યા છે:
- રોકાણકાર ફરિયાદ નિવારણ પદ્ધતિ
- સામૂહિક રોકાણ યોજના – અવાસ્તવિક વળતર.
- સામૂહિક રોકાણ યોજના – અફવાઓથી આગળ વધશો નહીં.
- અવરોધિત રકમ (એએસબીબી) દ્વારા સમર્થિત એપ્લિકેશન – પ્રારંભિક જાહેર ઓફર (આઇપીઓ).
- ડબ્બા ટ્રેડિંગ
- હોટ ટિપ્સ સામે સાવધાની
વધુમાં, ઉપર સૂચિબદ્ધ સાવચેતીના સંદેશાઓ પરના પોસ્ટરો વિવિધ ભાષાઓમાં છાપવામાં આવ્યા હતા અને જિલ્લા કલેક્ટર, પંચાયત કચેરીઓ વગેરેને વિવિધ ભાષાઓમાં વિતરણ કરવામાં આવ્યા હતા.
રોકાણકાર ફરિયાદ નિવારણ:
રોકાણકારોની ફરિયાદોના ઝડપી નિવારણ માટે સઈબીઆઇવિવિધ નિયમનકારી પગલાં લઈ રહી છે. રોકાણકારો દ્વારા નોંધાવવામાં આવેલી ફરિયાદો સંબંધિત લિસ્ટેડ કંપની અથવા મધ્યસ્થી સાથે લેવામાં આવે છે અને સતત સઈબીઆઇફરિયાદ નિવારણ સિસ્ટમ (સ્કોર) એ રોકાણકારોને તેમની ફરિયાદોની સ્થિતિની વાસ્તવિક સમયની જાણકારીમાં મદદ કરી છે કારણ કે રોકાણકારો કોઈપણ સમયે અને ગમે ત્યાંથી સ્કોર પર લૉગ ઇન કરી શકે છે. ફરિયાદ નોંધાવતી વખતે તેમને આપવામાં આવેલા યુઝર-નેમ અને પાસવર્ડની મદદથી ફરિયાદોની સ્થિતિ તપાસો.
સઈબીઆઇ ટોલ ફ્રી હેલ્પલાઇન:
સઈબીઆઇ એ 30 ડિસેમ્બર, 2011ના રોજ ટોલ ફ્રી હેલ્પલાઇન સેવા નંબર 1800 22 7575/1800 266 7575 શરૂ કરી હતી. હેલ્પલાઇન સેવા દરરોજ સવારે 9:00 થી સાંજના 6:00 વાગ્યા સુધી (મહારાષ્ટ્રમાં જાહેર રજાઓ સિવાય) સમગ્ર ભારતમાંથી રોકાણકારો માટે ઉપલબ્ધ છે. હેલ્પલાઇન સેવા અંગ્રેજી, હિન્દી અને વિવિધ પ્રાદેશિક ભાષાઓમાં ઉપલબ્ધ છે.
મહત્વપૂર્ણ કડીઓ:
સઈબીઆઇ-રોકાણકાર ફરિયાદ નિવારણ પદ્ધતિ
સઈબીઆઇ-ચેક ઇન્વેસ્ટમેન્ટ સ્કીમ (CIS)
સઈબીઆઇ-CIS અવાસ્તવિક વળતર
ભાવિ, ગોડાઉન અને લોન સ્ટોરીનું વેચાણ
વાવણી સમયે ટીકર બોર્ડનું મહત્વ 2
વાવણી સમયે ટીકર બોર્ડનું મહત્વ 1
અનિચ્છનીય SMS ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ટીપ્સ અંગ્રેજીથી સાવધ રહો
ડબ્બા ટ્રેડિંગ અંગ્રેજી સામે સાવચેતી
