નાણાકીય સાક્ષરતા અને સમાવેશ સર્વે
નાણાકીય શિક્ષણ વ્યૂહરચનાઓ વસ્તીમાં અને ચોક્કસ પેટાજૂથોની અંદર જરૂરિયાતનું સ્તર દર્શાવવા પ્રયોગમૂલક પુરાવાઓથી લાભ મેળવે છે. નાણાકીય સાક્ષરતા સ્તરનું માપન તેથી નાણાકીય શિક્ષણ પહેલો પહોંચાડવા માંગતા દેશો માટે અગ્રતા તરીકે વ્યાપકપણે ઓળખાય છે.
આ સંદર્ભે, એનસીએફઇ એ નાણાકીય સમાવેશ અને નાણાકીય સાક્ષરતા પર ફાઇનાન્શિયલ સ્ટેબિલિટી એન્ડ ડેવલપમેન્ટ કાઉન્સિલ (FSDC) ની પેટા-સમિતિના ટેકનિકલ જૂથના આદેશ પર, રાષ્ટ્રવ્યાપી બેઝલાઇન સર્વે એટલે કે એનસીએફઇ-નાણાકીય સાક્ષરતા અને સમાવેશ સર્વેક્ષણ (એનસીએફઇ) -FLIS) 2013-14 નાણાકીય સાક્ષરતા અને નાણાકીય સમાવેશની સ્થિતિનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે હાથ ધર્યું.
બીજું નાણાકીય સાક્ષરતા અને સમાવેશ સર્વે (એનસીએફઇ–એફએલઆઈસ) 2019 2013-14 માં હાથ ધરવામાં આવેલ પ્રથમ એક પછી 2018-19 માં હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું. અગાઉના સર્વેક્ષણની જેમ, તે એવા મુદ્દાઓને સંબોધિત કરે છે જેનો ઉદ્દેશ્ય વસ્તીની લાંબા ગાળાની નાણાકીય સુખાકારીની સ્થિતિમાં સુધારો કરવાનો છે. દર 05 વર્ષે આ પ્રકારનું સર્વેક્ષણ હાથ ધરવાનું કારણ શિક્ષણ અને સાક્ષરતા કાર્યક્રમો દ્વારા સરકાર અને નાણાકીય નિયમનકારો દ્વારા કરવામાં આવેલી તમામ પહેલોને બોર્ડમાં લેવાનું છે જે એનસીએફઇ અને અન્ય હિસ્સેદારો દ્વારા અમલમાં મૂકવામાં આવે છે અને તેની અસર અને ટકાઉપણુંનું મૂલ્યાંકન કરવાનું પણ છે.
સર્વેક્ષણનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય નાણાકીય સાક્ષરતા અને સમાવેશની સ્થિતિનું મૂલ્યાંકન કરવાનો છે અને દેશમાં સાક્ષરતાની સ્થિતિ સુધારવા માટે વિકસાવવામાં આવેલા કાર્યક્રમોનો સંપૂર્ણ ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે તે પણ સ્થાપિત કરવાનો છે. આ એનસીએફઇ ના ‘નાણાકીય રીતે જાગૃત અને સશક્ત ભારત’ના વિઝન ધ્યેયને સંબોધવામાં પણ ઘણું આગળ વધે છે.
રાષ્ટ્રીય નાણાકીય સાક્ષરતા અને સમાવેશ સર્વે (એનસીએફઇ–એફએલઆઈસ) 2019 રિપોર્ટ
એનસીએફઇ -એફએલઈસ 2019 રિપોર્ટમાં ભારતમાં સાક્ષરતા સર્વેક્ષણના પરિણામો છે, જે જૂન 2018 થી ઑક્ટોબર 2019 દરમિયાન હાથ ધરવામાં આવ્યા હતા. ભલામણો, પૃષ્ઠભૂમિ માહિતી, સર્વેક્ષણ પદ્ધતિ અને નમૂનાની લાક્ષણિકતાઓ અને મુખ્ય આંકડાકીય કોષ્ટકો આકર્ષક વાંચન માટે સ્પષ્ટ છતાં વ્યાપક રીતે રજૂ કરવામાં આવ્યા છે. નાણાકીય શિક્ષણ 2020-25 માટે રાષ્ટ્રીય વ્યૂહરચના ઘડવામાં સર્વેક્ષણના તારણો યોગ્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવાય છે.